1. Олуулшлын бодлогын эхний алхмууд
1. Голлох үндэстнийх нь хүмүүс улсын хилүүдээр зааглагдсан улс бүрд, иргэд нь олноор хилийн чанадад оршдог улс бүрд, хүний эрхийг эрхэмлэдэг улс бүрд байх учиртай Олуулшлын бодлогыг цаг алдалгүй боловсруулж, хуульчилж, холбогдох шийдвэрүүдийг гаргаж, хэрэгжүүлж эхлэх;
2. Дэлхийн хамгийн дан үндэстэн зонхилсон улсуудын нэг, мөн голлох үндэстнийх нь хамгийн их хувь хилийн чанадад байдаг улсуудын нэг болох хүн ам цөөтэй, газар нутаг, байгалийн баялаг ихтэй Монгол улсын Олуулшлын бодлогод болон, холбогдох хууль-эрхзүйн баримт бичгүүдэд монгол үндэстэн гэсэн ойлголтыг бий болгох, монгол үндэстнийг тодорхойлох, монгол үндэстний улсыг тунхаглах, монгол үндэстний хүмүүсийг л (мөн Монгол улсын иргэдийг) ирүүлэх ганц эрхэм чигийг баримтлах, өнөөгийн үндэстний баримжаагүй космополитик байдлыг арилгах;
3. Монгол үндэстэнд: монгол хэлт гэж шинжлэх ухаанаар зөвшөөрөгдсөн ястан үндэстнүүд (зарим нь үндэстэн гэх статустай болсон байдлыг харгалзав); түрэг-монгол хэлт, монгол соёлт тува; хазар үндэстний монголжуу бөгөөд монгол үндэстний мэдрэмжтэй хэсэг буюу монгол хазаруудыг (үүнийг тодорхойлох тусгай шалгуурууд тогтооно) багтаан үзэх;
4. Ирүүлэх хүмүүсийг сонгохдоо ашгийн бус, хүмүүнлигийн зарчмыг гол болгон, аюул эрсдэлд орогсдыг аврах энэрэнгүй нигүүлсэнгүй үйлсийг дээдлэх;
5. Бодлогыг боловсруулах ажлын хэсэг, хэрэгжүүлэх, судлах байгууллагыг үүсгэх, тэр болтол ГИХАЭАгентлагт тусгай Олуулшлын бодлогыг хэрэгжүүлэх нэгж байгуулах;
2. Олуулшлыг дэмжих, дэмжүүлэх
6. Монгол улсын иргэдийг монгол үндэстний шинж чанартай шинэ улсад ажиллаж амьдрахад бэлтгэн: Олуулшлын үйл ажиллагааг ил тод болгох, сурталчлах, эрчимжүүлэх, буруу ойлголтыг залруулах, жалгархаж доворхон талцах үзлийг таслан зогсоох, үндэсний үзэл, монгол туургач үзлийг эрхэмлүүлэх;
7. Нийт монголчуудын хувь заяаг хөндөх бодлого учир бүхий ажилд нь аль болох нийт монголчуудын хичээл зүтгэлийг хамруулах; явцуу бүлэглэлийн хаалттай, нууц, хуйвалдааны шинжтэй болгохгүйн тулд байнгын үндэсний хэлэлцүүлэг дунд өрнүүлэх;
8. Дэмжигчидтэй үр бүтээлтэйгээр харилцан туслалцаж хамтран ажиллах, дэмжигчдийн хүсэл, санал, зөвлөмж, төслийг харгалзан үзэж, бодлогод тусгаж байх;
9. Дэлхий дахинд сурталчлан таниулж, хэрэгжүүлэлтэд нь монгол үндэстэн буй улсууд, дэмжигч улсууд, олон улсын байгууллага, гадаадын зүтгэлтнүүдээс тусламж авах;
3. Холбогдох хуулийн шинэтгэл
10. Гадаадын иргэний эрх зүйн байдлын тухай (ГИЭЗБТХ), харъяатын тухай (ХТХ) болон, холбогдох бусад хуулиудад монгол үндэстэнд ээлтэй байх чиг баримжааг тусгах, зохих өөрчлөлт хийх талаар түлхүүр хууль, заалт боловсруулан батлуулах;
11. Холбогдох хууль дүрмүүдийн хоорондын болон дотоод зөрчлүүд, тодорхойгүй, гуйвуулж болох байдлуудыг арилгаж, боловсронгуй, зөв зүйтэй болгох, хуулийг давсан, зөрчсөн дүрэм журмууд, шаардлага шалгуурууд гаргаж хүндрүүлдгийг таслан зогсоох;
12. Монгол үндэстэнд тустайгаар хэрэглэж болох хууль дүрмийн заалтуудыг үл ойшоодгийг болиулах;
13. Гадаад улстай харилцан адил байх зарчмыг монгол үндэстний эрх ашигт харшлах нөхцөлд үл хэрэглэх;
4. Оршин суух, иргэн болох хүсэлтийг шийдвэрлэхэд дөхөм үзүүлэх
14. Монгол үндэстэн хүн Монгол улсад оршин суугч, ажиллах хүч, дүрвэгч, цагаач, иргэн, улс төрийн орогногч (УТО) болохыг өөр үндэстнүүдээс ялгавартай, хөнгөлөлттэйгээр; тусгай, уян хатан квоттой болгон тогтоох;
15. Урилга, визийн асуудлыг төвөг багатай, олон шаардлага тавигддаггүй, зөв, чөлөөтэй болгох;
16. Монгол үндэстэн хүнийг Олуулшлын бодлогод хамруулахын тулд тодорхойлохдоо дэлхийн жишгийг баримтлах, монгол үндэстний байгууллагуудтай нягт хамтран ажиллах;
17. Дэндүү олон, нэн нарийн, гадаад дотоодын тодорхойлолтыг шаардаж оршин суух, иргэн болох гэсэн гадаадын уугуул монгол үндэстэн хүнийг онцгой их чирэгдүүлж байдгийг болиулах;
18. Оршин суух, иргэн болоход; өргөдөл, хувийн болон гэр бүлийнхний биеийн байцаалт, яс үндсийг гэрчилсэн, эрүүл мэндийн болон гэмт хэргийн ноцтой асуудалгүйг нотолсон зэрэг зайлшгүй шаардлагатай; гол зүйлүүдийг л тусгасан аль болох цөөн тоотой бичиг баримтуудыг бүрдүүлгэн, хүнд сурталгүйгээр шийдвэрлэх (одоо цагдаа, шүүх, тагнуулын төв болон орон нутгийн байгууллагууд, орон нутгийн засаг дарга, хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээнээс дор хаяж 10 дахин өндөр хэмжээний орлого дээр үндэслэгдэх нийгмийн даатгал, татвар, банк, зээл барагдуулах, үл хөдлөх хөрөнгийн байгууллагуудын гэхчилэн олон тодорхойлолтыг иргэн болоход шаарддаг бөгөөд, эрүүл мэндийн тодорхойлолт дөрвөн тодорхойлолт болж задрах зэрэг жишээтэй байдаг);
19. Заасан богино хугацааны дотор бичиг баримтуудыг бүрдүүлэх боломжгүйгээс бүрдүүлэх ажлаа ахин шинээр эхлүүлэх ч тохиолдол гардаг тул, бүрдүүлэх хугацааг уртасгаж, хүсэлтийг шийдвэрлэх хугацааг богиносгон, цаг хугацааны хувьд боломжийг нэмэгдүүлэх;
20. Тавьсан хүсэлт шийдэгдээгүй байхад виз, үнэмлэх, паспортын хугацаа дуусаж, оршин суух эрхгүй болох хүндрэл үүсдэг учир, эцсийн шийдвэр гартал хүчинтэй байж, оршин суух эрхийг олгох, монгол үндэстэнд зориулсан Олуулшигчийн үнэмлэхтэй болох;
21. Шаардлагатай бичиг баримтыг бүрдүүлэх боломжгүй болсон (жишээ нь, улс төрийн орогногч, гамшигт өртөгч гэх зэрэг) бол уучлан үзэж, хүсэлтэд нь нааштай хариу өгөн туслах аргачлалтай болох;
22. Зохих бичиг баримт бүрдүүлэлтийн зүй бус хүндрэлтэй байдлаас болж, санаатай бусаар хууль дүрэм зөрчсөн мэт байдалд хүрсэн гадаадын уугуул монгол (ГУМ) гаралтай хүмүүсийг өршөөл цагаатгалд хамруулах;
23. Тавигдах шаардлагуудыг хангасан ч оршин суугч, иргэн болгохгүй чирэгдүүлдэг зүй бус байдлыг арилгах;
24. Харъяалалгүй монгол хүмүүсийг Монгол улсын харъяалалд цаг алдалгүй хамруулан хамгаалах;
25. Олуулшилд хамрагдаж болох гадаадын уугуул монголчуудад (ГУМ) Монгол үндэстний үнэмлэх олгон, бодлогын хэрэгжилтэд дөхөм үзүүлэх;
5. Ирүүлэх хүмүүсийн талаарх чиг баримжаа
Олуулшлын бодлогод ГУМ-чуудыг (гадаадын уугуул монголчуудыг) хамруулахдаа:
26. Тав, түүнээс олон жил Монгол улсад оршин сууж, Монгол улсын хөгжил дэвшилд хөдөлмөр зүтгэлээрээ хувь нэмрээ оруулж, хуулийг сахиж биелүүлэн нийгэмшиж ирсэн хүмүүсийг эхнэр/нөхөр, үр хүүхдийнх нь хамт иргэн, харъяат болгох нь хамгийн хэрэгжүүлэхэд дөхөмтэй, бодлогыг сурталчлахад тустай байгаа тул даруй хэрэгжүүлэх;
27. Хилээр тусгаарлагдсан садан төрлүүд нэгдэхийг дэмжих;
28. БНМАУ-аас дүрвэгсдийг үр хойчистой нь ирүүлэх, харъяатыг сэргээхтэй ижил төвшинд асуудлыг нь авч үзэн шийдвэрлэх;
29. Монгол дүрвэгч авах төсөл боловсруулж, олон улсын хамтын нийгэмлигээр дэмжүүлэн хэрэгжүүлэх, НҮБ-ын Дүрвэгчийн конвенцид нэгдэх, Дүрвэгчийн комиссариатынх нь салбарыг тогтмолжуулах, эрчимжүүлэх, өргөжүүлэх, мөн гуравдагч улсад дүрвэхэд нь туслах;
30. Улс төрийн орогногчийг Монгол улсын зүгээс болон, НҮБ-ын үйл ажиллагааны хүрээнд хүлээн авч, мөн гуравдагч улсын орогногч болоход нь тусалж, улс төрийн үйл ажиллагаагаа чөлөөтэй явуулах боломжоор ханган, улс төрийн орогногч гэсэн статусад нь нийцүүлэх;
31. Гуравдагч улсад суралцаж байгаа олон мянган ГУМ оюутан залуусын дунд Монгол улсад ажиллаж амьдрах хүсэлтэн олон байдгийг харгалзан үзэж, урин татах;
32. Монгол улсын хөгжил дэвшилд их ач тусыг үзүүлж чадах, мэргэжил боловсрол, авъяас чадвар, эрдэм мэдлэг, бизнесийн хувьд өндөр төвшинд хүрсэн, өндөр амжилтад хүрсэн хүмүүсийг судлан ирүүлэх;
33. Бэлчээр нутаггүй болсон малчин монголчуудыг ирүүлж, хэт төвлөрлөөс шалтгаалан нутаг эзэнгүйрэх үзэгдлийг багасгах;
34. Хууль бусаар хүсэлт нь хөсөрдөгдөж, шахагдан гаргагдаж, хохирон хэлмэгдсэн монголчуудыг цагаатгаж, урьж залж, оршин суулгах, хохирлыг нь барагдуулахыг хичээх;
35. Цаашид, өргөтгөсөн репатриаци буюу уугуулшуулал; бүх монголчуудад хаа байгаагаас нь хамаарахгүйгээр Монгол улсын иргэн болох боломж олгох буюу элэгшүүлэл; давхар иргэнчлэл зэргийг хуульчлан хэрэгжүүлэх;
6. Олуулшлын бодлогоор ирсэн хүмүүсийг дэмжих
36. Монгол улсад оршин суух, иргэн болох зорилготой ирсэн, тэрхүү зорилгоо биелүүлсэн ГУМ гаралтай олуулшигчийн хүний эрхийг хамгаалах, тэдэнд туслах төрийн болон төрийн бус байгууллагуудыг дэмжих, шинээр байгууллагууд буй болгохыг мөн дэмжих;
37. Оршин суух статусын ялгаврыг бичиг баримтын ялгавраар тодорхой болгон баталгаажуулах; статусуудыг нийлүүлэхгүй, дураар бууруулахгүй байх;
38. Олуулшигчдыг ажлын байраар хангах хөтөлбөр боловсруулан хэрэгжүүлэх;
39. Олуулшигчдыг улс төрийн эрх чөлөөгөөр хангах;
40. ГУМ гаралтай оршин суугч, иргэдийн төлөөлөлтэй төрийн өндөр дээд төвшинд уулзаж, тулгамдсан асуудлуудыг хэлэлцэж тохиролцдог уламжлалыг сэргээх;
41. ГУМ гаралтнуудын нутгийн зөвлөл байгуулагдан харилцан туслалцах, Олуулшлын бодлогыг хэрэгжүүлэхэд хамтран ажиллахыг дэмжих;
42. Зохих бичиг баримтуудын хүчинтэй байх хугацаа дууссан, улс төрийн үйл ажиллагаа явуулсан, авлигын тогтолцоонд хамрагдахаас татгалзсан, Монгол улсын иргэн эхнэр/нөхрөөсөө салсан гэх шалтгуудаас болж, ГУМ гаралтай хүмүүсийг албадан гаргаж хэлмэгдүүлдгийг зогсоож, монгол хүнийг албадан гаргах нөхцлийг зөөлрүүлэх, албадан гаргагдсан бол эргэж ирж болох нөхцлүүдтэй болох;
43. Ялтан шилжүүлэх ажиллагаанд ГУМ гаралтай хүнийг хамруулах магадлалыг эрс багасгах; Олуулшигчийн бодлогыг гэмт хэрэгтнүүд оргон зайлах, хууль бус янз бүрийн үйл ажиллагаа явуулах зэрэгт ашиглахаас сэрэмжлэхэд хүчний байгууллага, олон нийт, ГУМ гаралтнуудын давхар давхар хяналттай болох, энэ талаар ГУМ-чуудын үндэстний байгууллагуудтай хамтран ажиллах; ГУМ гаралтай хүний үйлдсэн гэмт хэргийг дэвэргэн ястнаар хагалан бутаргахад ашиглахаас сэрэмжлэх;
7. Олуулшилд харш явдлуудтай тэмцэх
44. Монгол үндэстэн гэх ойлголтыг гуйвуулан, хөх толботой, монголоид төрхтэй, эсгий туургатай, түүхэн холбоотой, адил дуудагдах үгстэй гэхчилэн олон шалтгаанаар өөр үндэстнүүдийг монгол хэмээн сурталчлах; монгол үндэстэн, хэл соёл, түүх, уламжлал, үнэ цэнэт зүйлс гэж байдаггүй мэт төөрөлдүүлэх явдалтай үр нөлөөтэйгээр тэмцэх;
45. Монголд таван жил суусан, Монголын хэл соёл, хуулийн талаар ойлголттой, эсвэл хоёр сая ам.долларын хөрөнгө оруулсан ямар ч үндэстний хүнийг Монголын иргэн болгоно гэх аюултай, космополитик хууль-эрхзүйн орчинг хүчингүй болгож, монгол үндэстэнд ээлтэй орчин болгон өөрчлөх;
46. Олуулшлын бодлогыг хууль бус цагаачлал, авилга, монгол үндэстний эрх ашигт харшилсан үйл ажиллагааны халхавч болгохоос сэрэмжлэх;
47. Хууль бус цагаачлагчид нь олноор орж ирэх магадлалтай, магадлалгүй улсуудын иргэдэд зохих ялгавартай шалгуураар хандан, хууль бус цагаачид монгол үндэстний эрх ашгийг хохироох, Олуулшлын бодлогыг дампууруулахаас сэргийлэх шаардлагатай байна.
Ч.Мөнхбаяр
ММХII.IV.XI
1. Голлох үндэстнийх нь хүмүүс улсын хилүүдээр зааглагдсан улс бүрд, иргэд нь олноор хилийн чанадад оршдог улс бүрд, хүний эрхийг эрхэмлэдэг улс бүрд байх учиртай Олуулшлын бодлогыг цаг алдалгүй боловсруулж, хуульчилж, холбогдох шийдвэрүүдийг гаргаж, хэрэгжүүлж эхлэх;
2. Дэлхийн хамгийн дан үндэстэн зонхилсон улсуудын нэг, мөн голлох үндэстнийх нь хамгийн их хувь хилийн чанадад байдаг улсуудын нэг болох хүн ам цөөтэй, газар нутаг, байгалийн баялаг ихтэй Монгол улсын Олуулшлын бодлогод болон, холбогдох хууль-эрхзүйн баримт бичгүүдэд монгол үндэстэн гэсэн ойлголтыг бий болгох, монгол үндэстнийг тодорхойлох, монгол үндэстний улсыг тунхаглах, монгол үндэстний хүмүүсийг л (мөн Монгол улсын иргэдийг) ирүүлэх ганц эрхэм чигийг баримтлах, өнөөгийн үндэстний баримжаагүй космополитик байдлыг арилгах;
3. Монгол үндэстэнд: монгол хэлт гэж шинжлэх ухаанаар зөвшөөрөгдсөн ястан үндэстнүүд (зарим нь үндэстэн гэх статустай болсон байдлыг харгалзав); түрэг-монгол хэлт, монгол соёлт тува; хазар үндэстний монголжуу бөгөөд монгол үндэстний мэдрэмжтэй хэсэг буюу монгол хазаруудыг (үүнийг тодорхойлох тусгай шалгуурууд тогтооно) багтаан үзэх;
4. Ирүүлэх хүмүүсийг сонгохдоо ашгийн бус, хүмүүнлигийн зарчмыг гол болгон, аюул эрсдэлд орогсдыг аврах энэрэнгүй нигүүлсэнгүй үйлсийг дээдлэх;
5. Бодлогыг боловсруулах ажлын хэсэг, хэрэгжүүлэх, судлах байгууллагыг үүсгэх, тэр болтол ГИХАЭАгентлагт тусгай Олуулшлын бодлогыг хэрэгжүүлэх нэгж байгуулах;
2. Олуулшлыг дэмжих, дэмжүүлэх
6. Монгол улсын иргэдийг монгол үндэстний шинж чанартай шинэ улсад ажиллаж амьдрахад бэлтгэн: Олуулшлын үйл ажиллагааг ил тод болгох, сурталчлах, эрчимжүүлэх, буруу ойлголтыг залруулах, жалгархаж доворхон талцах үзлийг таслан зогсоох, үндэсний үзэл, монгол туургач үзлийг эрхэмлүүлэх;
7. Нийт монголчуудын хувь заяаг хөндөх бодлого учир бүхий ажилд нь аль болох нийт монголчуудын хичээл зүтгэлийг хамруулах; явцуу бүлэглэлийн хаалттай, нууц, хуйвалдааны шинжтэй болгохгүйн тулд байнгын үндэсний хэлэлцүүлэг дунд өрнүүлэх;
8. Дэмжигчидтэй үр бүтээлтэйгээр харилцан туслалцаж хамтран ажиллах, дэмжигчдийн хүсэл, санал, зөвлөмж, төслийг харгалзан үзэж, бодлогод тусгаж байх;
9. Дэлхий дахинд сурталчлан таниулж, хэрэгжүүлэлтэд нь монгол үндэстэн буй улсууд, дэмжигч улсууд, олон улсын байгууллага, гадаадын зүтгэлтнүүдээс тусламж авах;
3. Холбогдох хуулийн шинэтгэл
10. Гадаадын иргэний эрх зүйн байдлын тухай (ГИЭЗБТХ), харъяатын тухай (ХТХ) болон, холбогдох бусад хуулиудад монгол үндэстэнд ээлтэй байх чиг баримжааг тусгах, зохих өөрчлөлт хийх талаар түлхүүр хууль, заалт боловсруулан батлуулах;
11. Холбогдох хууль дүрмүүдийн хоорондын болон дотоод зөрчлүүд, тодорхойгүй, гуйвуулж болох байдлуудыг арилгаж, боловсронгуй, зөв зүйтэй болгох, хуулийг давсан, зөрчсөн дүрэм журмууд, шаардлага шалгуурууд гаргаж хүндрүүлдгийг таслан зогсоох;
12. Монгол үндэстэнд тустайгаар хэрэглэж болох хууль дүрмийн заалтуудыг үл ойшоодгийг болиулах;
13. Гадаад улстай харилцан адил байх зарчмыг монгол үндэстний эрх ашигт харшлах нөхцөлд үл хэрэглэх;
4. Оршин суух, иргэн болох хүсэлтийг шийдвэрлэхэд дөхөм үзүүлэх
14. Монгол үндэстэн хүн Монгол улсад оршин суугч, ажиллах хүч, дүрвэгч, цагаач, иргэн, улс төрийн орогногч (УТО) болохыг өөр үндэстнүүдээс ялгавартай, хөнгөлөлттэйгээр; тусгай, уян хатан квоттой болгон тогтоох;
15. Урилга, визийн асуудлыг төвөг багатай, олон шаардлага тавигддаггүй, зөв, чөлөөтэй болгох;
16. Монгол үндэстэн хүнийг Олуулшлын бодлогод хамруулахын тулд тодорхойлохдоо дэлхийн жишгийг баримтлах, монгол үндэстний байгууллагуудтай нягт хамтран ажиллах;
17. Дэндүү олон, нэн нарийн, гадаад дотоодын тодорхойлолтыг шаардаж оршин суух, иргэн болох гэсэн гадаадын уугуул монгол үндэстэн хүнийг онцгой их чирэгдүүлж байдгийг болиулах;
18. Оршин суух, иргэн болоход; өргөдөл, хувийн болон гэр бүлийнхний биеийн байцаалт, яс үндсийг гэрчилсэн, эрүүл мэндийн болон гэмт хэргийн ноцтой асуудалгүйг нотолсон зэрэг зайлшгүй шаардлагатай; гол зүйлүүдийг л тусгасан аль болох цөөн тоотой бичиг баримтуудыг бүрдүүлгэн, хүнд сурталгүйгээр шийдвэрлэх (одоо цагдаа, шүүх, тагнуулын төв болон орон нутгийн байгууллагууд, орон нутгийн засаг дарга, хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээнээс дор хаяж 10 дахин өндөр хэмжээний орлого дээр үндэслэгдэх нийгмийн даатгал, татвар, банк, зээл барагдуулах, үл хөдлөх хөрөнгийн байгууллагуудын гэхчилэн олон тодорхойлолтыг иргэн болоход шаарддаг бөгөөд, эрүүл мэндийн тодорхойлолт дөрвөн тодорхойлолт болж задрах зэрэг жишээтэй байдаг);
19. Заасан богино хугацааны дотор бичиг баримтуудыг бүрдүүлэх боломжгүйгээс бүрдүүлэх ажлаа ахин шинээр эхлүүлэх ч тохиолдол гардаг тул, бүрдүүлэх хугацааг уртасгаж, хүсэлтийг шийдвэрлэх хугацааг богиносгон, цаг хугацааны хувьд боломжийг нэмэгдүүлэх;
20. Тавьсан хүсэлт шийдэгдээгүй байхад виз, үнэмлэх, паспортын хугацаа дуусаж, оршин суух эрхгүй болох хүндрэл үүсдэг учир, эцсийн шийдвэр гартал хүчинтэй байж, оршин суух эрхийг олгох, монгол үндэстэнд зориулсан Олуулшигчийн үнэмлэхтэй болох;
21. Шаардлагатай бичиг баримтыг бүрдүүлэх боломжгүй болсон (жишээ нь, улс төрийн орогногч, гамшигт өртөгч гэх зэрэг) бол уучлан үзэж, хүсэлтэд нь нааштай хариу өгөн туслах аргачлалтай болох;
22. Зохих бичиг баримт бүрдүүлэлтийн зүй бус хүндрэлтэй байдлаас болж, санаатай бусаар хууль дүрэм зөрчсөн мэт байдалд хүрсэн гадаадын уугуул монгол (ГУМ) гаралтай хүмүүсийг өршөөл цагаатгалд хамруулах;
23. Тавигдах шаардлагуудыг хангасан ч оршин суугч, иргэн болгохгүй чирэгдүүлдэг зүй бус байдлыг арилгах;
24. Харъяалалгүй монгол хүмүүсийг Монгол улсын харъяалалд цаг алдалгүй хамруулан хамгаалах;
25. Олуулшилд хамрагдаж болох гадаадын уугуул монголчуудад (ГУМ) Монгол үндэстний үнэмлэх олгон, бодлогын хэрэгжилтэд дөхөм үзүүлэх;
5. Ирүүлэх хүмүүсийн талаарх чиг баримжаа
Олуулшлын бодлогод ГУМ-чуудыг (гадаадын уугуул монголчуудыг) хамруулахдаа:
26. Тав, түүнээс олон жил Монгол улсад оршин сууж, Монгол улсын хөгжил дэвшилд хөдөлмөр зүтгэлээрээ хувь нэмрээ оруулж, хуулийг сахиж биелүүлэн нийгэмшиж ирсэн хүмүүсийг эхнэр/нөхөр, үр хүүхдийнх нь хамт иргэн, харъяат болгох нь хамгийн хэрэгжүүлэхэд дөхөмтэй, бодлогыг сурталчлахад тустай байгаа тул даруй хэрэгжүүлэх;
27. Хилээр тусгаарлагдсан садан төрлүүд нэгдэхийг дэмжих;
28. БНМАУ-аас дүрвэгсдийг үр хойчистой нь ирүүлэх, харъяатыг сэргээхтэй ижил төвшинд асуудлыг нь авч үзэн шийдвэрлэх;
29. Монгол дүрвэгч авах төсөл боловсруулж, олон улсын хамтын нийгэмлигээр дэмжүүлэн хэрэгжүүлэх, НҮБ-ын Дүрвэгчийн конвенцид нэгдэх, Дүрвэгчийн комиссариатынх нь салбарыг тогтмолжуулах, эрчимжүүлэх, өргөжүүлэх, мөн гуравдагч улсад дүрвэхэд нь туслах;
30. Улс төрийн орогногчийг Монгол улсын зүгээс болон, НҮБ-ын үйл ажиллагааны хүрээнд хүлээн авч, мөн гуравдагч улсын орогногч болоход нь тусалж, улс төрийн үйл ажиллагаагаа чөлөөтэй явуулах боломжоор ханган, улс төрийн орогногч гэсэн статусад нь нийцүүлэх;
31. Гуравдагч улсад суралцаж байгаа олон мянган ГУМ оюутан залуусын дунд Монгол улсад ажиллаж амьдрах хүсэлтэн олон байдгийг харгалзан үзэж, урин татах;
32. Монгол улсын хөгжил дэвшилд их ач тусыг үзүүлж чадах, мэргэжил боловсрол, авъяас чадвар, эрдэм мэдлэг, бизнесийн хувьд өндөр төвшинд хүрсэн, өндөр амжилтад хүрсэн хүмүүсийг судлан ирүүлэх;
33. Бэлчээр нутаггүй болсон малчин монголчуудыг ирүүлж, хэт төвлөрлөөс шалтгаалан нутаг эзэнгүйрэх үзэгдлийг багасгах;
34. Хууль бусаар хүсэлт нь хөсөрдөгдөж, шахагдан гаргагдаж, хохирон хэлмэгдсэн монголчуудыг цагаатгаж, урьж залж, оршин суулгах, хохирлыг нь барагдуулахыг хичээх;
35. Цаашид, өргөтгөсөн репатриаци буюу уугуулшуулал; бүх монголчуудад хаа байгаагаас нь хамаарахгүйгээр Монгол улсын иргэн болох боломж олгох буюу элэгшүүлэл; давхар иргэнчлэл зэргийг хуульчлан хэрэгжүүлэх;
6. Олуулшлын бодлогоор ирсэн хүмүүсийг дэмжих
36. Монгол улсад оршин суух, иргэн болох зорилготой ирсэн, тэрхүү зорилгоо биелүүлсэн ГУМ гаралтай олуулшигчийн хүний эрхийг хамгаалах, тэдэнд туслах төрийн болон төрийн бус байгууллагуудыг дэмжих, шинээр байгууллагууд буй болгохыг мөн дэмжих;
37. Оршин суух статусын ялгаврыг бичиг баримтын ялгавраар тодорхой болгон баталгаажуулах; статусуудыг нийлүүлэхгүй, дураар бууруулахгүй байх;
38. Олуулшигчдыг ажлын байраар хангах хөтөлбөр боловсруулан хэрэгжүүлэх;
39. Олуулшигчдыг улс төрийн эрх чөлөөгөөр хангах;
40. ГУМ гаралтай оршин суугч, иргэдийн төлөөлөлтэй төрийн өндөр дээд төвшинд уулзаж, тулгамдсан асуудлуудыг хэлэлцэж тохиролцдог уламжлалыг сэргээх;
41. ГУМ гаралтнуудын нутгийн зөвлөл байгуулагдан харилцан туслалцах, Олуулшлын бодлогыг хэрэгжүүлэхэд хамтран ажиллахыг дэмжих;
42. Зохих бичиг баримтуудын хүчинтэй байх хугацаа дууссан, улс төрийн үйл ажиллагаа явуулсан, авлигын тогтолцоонд хамрагдахаас татгалзсан, Монгол улсын иргэн эхнэр/нөхрөөсөө салсан гэх шалтгуудаас болж, ГУМ гаралтай хүмүүсийг албадан гаргаж хэлмэгдүүлдгийг зогсоож, монгол хүнийг албадан гаргах нөхцлийг зөөлрүүлэх, албадан гаргагдсан бол эргэж ирж болох нөхцлүүдтэй болох;
43. Ялтан шилжүүлэх ажиллагаанд ГУМ гаралтай хүнийг хамруулах магадлалыг эрс багасгах; Олуулшигчийн бодлогыг гэмт хэрэгтнүүд оргон зайлах, хууль бус янз бүрийн үйл ажиллагаа явуулах зэрэгт ашиглахаас сэрэмжлэхэд хүчний байгууллага, олон нийт, ГУМ гаралтнуудын давхар давхар хяналттай болох, энэ талаар ГУМ-чуудын үндэстний байгууллагуудтай хамтран ажиллах; ГУМ гаралтай хүний үйлдсэн гэмт хэргийг дэвэргэн ястнаар хагалан бутаргахад ашиглахаас сэрэмжлэх;
7. Олуулшилд харш явдлуудтай тэмцэх
44. Монгол үндэстэн гэх ойлголтыг гуйвуулан, хөх толботой, монголоид төрхтэй, эсгий туургатай, түүхэн холбоотой, адил дуудагдах үгстэй гэхчилэн олон шалтгаанаар өөр үндэстнүүдийг монгол хэмээн сурталчлах; монгол үндэстэн, хэл соёл, түүх, уламжлал, үнэ цэнэт зүйлс гэж байдаггүй мэт төөрөлдүүлэх явдалтай үр нөлөөтэйгээр тэмцэх;
45. Монголд таван жил суусан, Монголын хэл соёл, хуулийн талаар ойлголттой, эсвэл хоёр сая ам.долларын хөрөнгө оруулсан ямар ч үндэстний хүнийг Монголын иргэн болгоно гэх аюултай, космополитик хууль-эрхзүйн орчинг хүчингүй болгож, монгол үндэстэнд ээлтэй орчин болгон өөрчлөх;
46. Олуулшлын бодлогыг хууль бус цагаачлал, авилга, монгол үндэстний эрх ашигт харшилсан үйл ажиллагааны халхавч болгохоос сэрэмжлэх;
47. Хууль бус цагаачлагчид нь олноор орж ирэх магадлалтай, магадлалгүй улсуудын иргэдэд зохих ялгавартай шалгуураар хандан, хууль бус цагаачид монгол үндэстний эрх ашгийг хохироох, Олуулшлын бодлогыг дампууруулахаас сэргийлэх шаардлагатай байна.
Ч.Мөнхбаяр
ММХII.IV.XI
No comments:
Post a Comment